Θηλασμός: Μαστίτιδα

Με τον όρο μαστίτιδα εννοούμε την φλεγμονή μέρους του μαστού μιας γυναίκας. Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει και μόλυνση στο στήθος της γυναίκας από μικρόβια.

Διαβάστε τις απαντήσεις στα πιο συνήθη ερωτήματα σας

Ποια είναι τα συμπτώματα της μαστίτιδας;

Η λεχώνα νιώθει ένα κομμάτι συνήθως του στήθους ή πιο σπάνια ολόκληρο το στήθος σκληρό, πρησμένο και επώδυνο. Μπορεί το δέρμα από πάνω να είναι κόκκινο. Η γυναίκα νιώθει άρρωστη και κουρασμένη. Μπορεί να έχει χαμηλό πυρετό.

Πότε μπορεί μια λεχώνα να παρουσιάσει μαστίτιδα;

Η μαστίτιδα είναι πιο συχνή κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε φάση της γαλουχίας, ακόμα και σε μητέρα που θηλάζει για δύο χρόνια.

Τι προκαλεί μαστίτιδα;

Τα αίτια είναι τις περισσότερες φορές λάθη που γίνονται κατά το θηλασμό. Συγκεκριμένα:

• Μαστίτιδα μπορεί να προκύψει όταν η μητέρα ταΐζει το μωρό της αραιά ή σύμφωνα με ωράριο, αφήνει μεγάλα μεσοδιαστήματα χωρίς ερεθισμό του στήθους ή δε θηλάζει το νεογέννητό της τη νύχτα. Εάν η μητέρα νιώθει το στήθος της συμφωρημένο και δε βάζει το μωρό να θηλάσει συχνά και για όσο θέλει εκείνο, κινδυνεύει από μαστίτιδα. Κάποιες μητέρες παθαίνουν μαστίτιδα γιατί, επιστρέφοντας στη δουλειά τους, δε βγάζουν το γάλα τους για πολλές ώρες.
• Μια μητέρα που κουράζεται υπερβολικά με τις δουλειές του σπιτιού, δεν κοιμάται κατά τη διάρκεια της ημέρας ή δεν τρώει ικανοποιητικά έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει μαστίτιδα.
• Όταν η τεχνική του θηλασμού είναι λανθασμένη, η σύλληψη του στήθους από το παιδί φτωχή και η απομάκρυνση γάλακτος από αυτό ατελής, τότε η μητέρα κινδυνεύει να αναπτύξει μαστίτιδα.
• Κακή τοποθέτηση του μωρού στο στήθος και κακή σύλληψη του μαστού από το μωρό οδηγούν συχνά σε πληγωμένες θηλές και ραγάδες. Η θηλή είναι πιθανό να επιμολυνθεί και το μικρόβιο να προχωρήσει πιο βαθιά στο στήθος προκαλώντας μαστίτιδα.
• Κάποιες φορές μαστίτιδα εκδηλώνεται σε ένα σημείο του μαστού το οποίο πιέζεται από σφιχτό στηθόδεσμο, από τη ζώνη της τσάντας ή από τα δάχτυλα.
• Μαστίτιδα μπορεί να εμφανιστεί μετά από άμεσο χτύπημα στο στήθος της λεχώνας και τραυματισμό.
• Κάποιες γυναίκες εμφανίζουν πιο συχνά μαστίτιδα, σε σύγκριση με άλλες. Πρόκειται συνήθως για γυναίκες με μεγάλη παραγωγή σε γάλα ή με μεγάλο στήθος, οπότε το γάλα τους δεν απομακρύνεται ικανοποιητικά ή το στήθος τους πιέζεται κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Πως οδηγούν τα παραπάνω σε μαστίτιδα;

Παρά τις διάφορες αιτίες, ο μηχανισμός της μαστίτιδας είναι κοινός: Το γάλα της μαμάς δεν απομακρύνεται ικανοποιητικά από το στήθος της και παραμένει σε αυτό. Αυτή η στάση γάλακτος οδηγεί σε τοπική φλεγμονή. Τότε σε κάποιες περιπτώσεις μικρόβια από το δέρμα και τη θηλή της λεχώνας βρίσκουν ευκαιρία να διεισδύσουν στο μαστό και να το μολύνουν.

Πως αντιμετωπίζεται η μαστίτιδα;

Οι βασικές αρχές είναι να βελτιώσουμε την απομάκρυνση του γάλακτος από την περιοχή που πάσχει και να διορθώσουμε πιθανά λάθη στο θηλασμό όπως αναφέρθηκαν παραπάνω.

• Η μητέρα χρειάζεται να βρει περισσότερο χρόνο για ανάπαυση και ύπνο. Απαιτείται περισσότερη υποστήριξη από τον περίγυρό της.
• Η μητέρα πρέπει να θηλάζει το μωρό της συχνά και να αποφεύγει μεγάλα μεσοδιαστήματα ανάμεσα στα γεύματα. Εάν εργάζεται, θα πρέπει να πάρει αναρρωτική άδεια, ώστε να ξεκουραστεί στο κρεβάτι θηλάζοντας το μωρό της.
• ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨΕΙ ΤΟ ΘΗΛΑΣΜΟ. Οδηγίες όπως η διακοπή του θηλασμού και το δέσιμο του στήθους δίνονται ακόμα δυστυχώς από επαγγελματίες υγείας. Πρόκειται για οδηγίες που χειροτερεύουν τη μαστίτιδα, καταστρέφουν το θηλασμό και δεν έχουν καμία επιστημονική βάση.
• Η λεχώνα μπορεί τοποθετήσει ζεστή κομπρέσα στο σημείο του πόνου ή να κάνει ζεστό ντους λίγο πριν θηλάσει. Μετά το θηλασμό, κρύα κομπρέσα μπορεί να ανακουφίσει.
• Σε κάποιες γυναίκες βοηθάει να ξεκινήσουν το θηλασμό από το στήθος που δεν πονάει. Με τον τρόπο αυτό ενεργοποιούνται οι ορμόνες χωρίς την ανασταλτική επίδραση του πόνου και αυξάνεται η ροή γάλακτος. Έπειτα από λίγο η λεχώνα αλλάζει στήθος και προσφέρει εκείνο με τη μαστίτιδα.
• Χρήσιμο είναι το παιδί να τοποθετείται στο στήθος σε ποικίλες στάσεις, ώστε να παροχετεύονται όλες οι περιοχές του στήθους. Αναζητήστε σωστές οδηγίες από ειδικό γαλουχίας.
• Οι λεχώνες με μαστίτιδα πρέπει να παίρνουν άφοβα απλά αναλγητικά φάρμακα όπως παρακεταμόλη (Depon, Panadol), μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (Ponstan, Algofren, Mesulid). Αυτά επιτρέπονται σε μητέρες που θηλάζουν. Είναι απαράδεκτο επαγγελματίες υγείας να απαγορεύουν την αντιμετώπιση του πόνου σε λεχώνα, χωρίς κανένα επιστημονικό λόγο.Αντιβίωση απαιτείται να λάβει η μητέρα που:
  - Έχει σοβαρά συμπτώματα.
  - Δεν εμφανίζει βελτίωση με τα παραπάνω μέτρα μετά από 24 ώρες βελτιωμένης απομάκρυνσης γάλακτος.
  - Έχει πληγωμένη και μολυσμένη θηλή.

Είναι σημαντικό ωστόσο να τονίσουμε ότι αντιβιοτικά δεν κάνουν τίποτα από μόνα τους, εάν δεν αυξήσουμε τη συχνότητα του θηλασμού και δε βγει το γάλα από το επώδυνο σημείο του στήθους.

Πως μπορεί μια μητέρα να προλάβει την εμφάνιση της μαστίτιδας;

• Καλή τεχνική στην τοποθέτηση του μωρού και την σύλληψη του μαστού από το παιδί είναι θεμελιώδης.
• Η λεχώνα χρειάζεται να ταΐζει το μωρό της κατά απαίτησή του και με τα πρώτα σημάδια της πείνας. Πρέπει να πετάξει τα ρολόγια και να απαγκιστρωθεί από τη λογική του ωραρίου.
• Όποτε η μητέρα νιώθει να μαζεύεται γάλα σε τμήμα ή σε ολόκληρο το στήθος της, πρέπει να φροντίζει αυτό να απομακρύνεται, είτε βάζοντας το μωρό της να θηλάσει συχνότερα, είτε βγάζοντας το γάλα της επιπλέον με θήλαστρο.
• Η λεχώνα πρέπει να ξεκουράζεται σε κάθε ευκαιρία, μέρα ή νύχτα και να ασχολείται όσο γίνεται αποκλειστικά με τη φροντίδα του μωρού της, όχι με τις δουλειές του σπιτιού.
• Λεχώνα που επιστρέφει στη δουλειά είναι απαραίτητο να προετοιμάζεται από ειδικό, ώστε να διατηρήσει τη γαλουχία και να φροντίσει για την απομάκρυνση του γάλακτός της κατά την εργασία της.
• Μητέρα με πληγωμένες ή επώδυνες θηλές πρέπει να αναζητά βοήθεια από ειδικό, ώστε να αντιμετωπιστεί η αιτία του προβλήματος, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι η λανθασμένη τοποθέτηση του παιδιού στο στήθος και η κακή σύλληψη του μαστού.
• Οι λεχώνες χρειάζεται να φορούν άνετα ρούχα και ειδικούς στηθόδεσμους που δεν πιέζουν το στήθος τους.
• Για όλα τα παραπάνω είναι σημαντικό η μητέρα να αναζητά τη συμβουλή ειδικού σε θέματα θηλασμού και να μην ακούει συστάσεις επαγγελματιών υγείας χωρίς εμπειρία σε θέματα γαλουχίας. Ειδικά η οδηγία που δίνεται συχνά να διακόψει το θηλασμό για οποιονδήποτε λόγο έχει 99% πιθανότητα να είναι λανθασμένη και βλαπτική.

Στέλιος Παπαβέντσης,
Παιδίατρος MRCPCH DCH IBCLC